Lees hier alles over The School

Waarom is kunst, cultuur en experiment in een stad belangrijk?

Een stad is gevormd door mensen. Mensen met verschillende oorsprong, reizigers, dwalers, handelaars, predikanten, makers, gelovers, niet gelovers, verhalenvertellers, dochters, neven, grootvaders, machthebbers, boeren, scholieren, … de evolutie van een stad is die van wens tot nabijheid, kennisoverdracht, invloed en systematisch denken, organisatie en creatie. Elke baksteen werd gegraven, gekneed en gebakken voor het huis werd. Dat huis was primitief en toch was het naar een voorgaand model. Dat huis werd rijk en toch was het naar een voorgaand model. Het ambacht had op een zeker ogenblik verschillende gilden, verschillende straten waarin makers zich bundelden en elkaars praktijk aanvulden, waar ze samen dachten en deden. De kunsten zaten verweven met die ambachten en maakten het simpele en de basis poëtisch, religieus en folkloristisch. Folklore, de leer van het volk, de kunst van het volk. Ook dat is ontwikkeld, ontstaan en gegroeid, vanuit elementaire beginsels tot rariteiten tot verrijkte rites, momenten en ruimtes. Wie sprak het ooit uit dat de ontwikkeling hoorde te stoppen? Wie sprak ooit uit dat de voeding van het bestaande mocht stoppen? Zijn we tevreden met wat is, op een manier dat we enkel het verleden accepteren? Het is al merkbaar in de architectuur, in de ontwikkeling van gebouwen, straten, pleinen, dat minimalisme primeert en komt vanuit armoede. Hoe kan het ook anders, welke middelen en basis heeft een architect of bouwheer of ontwikkelaar om te ijveren en strijden voor een verrijking van een detail, van een eigenzinnige vorm, nieuwe methode of kunstzinnige ingreep. Welk maatschappelijk draagvlak heeft het rare dezer dagen? Wie mag er nog experimenteren? Welk platform of ruimte creëert ruggensteun en laagdrempeligheid t.o.v. het probeersel? In het wroeten en het niet weten, ligt immers de ontdekking. Doorontwikkelen is een vies woord. Functionaliteit en vermarkting zijn termen die overgewaaid zijn. Welk vertrouwen is er om het niet te weten. Maken en alleen maar nieuwe vragen doen reizen, kan dat nog vandaag de dag? Keer op keer rare blikken ontvangen van passanten of bezoekers, die het niet snappen, en daar sterkte in doen groeien. Bestaat die ruggensteun en carte blanche om risico te ontginnen? Kan dit ook duurzaam geïntegreerd worden in de stad? Welk discours is er nodig om deze toenadering te bekomen? Is politieke ruggensteun nodig hiervoor? Is er een deel van beleid die niet in handen van politiek of stadsdiensten hoort te zijn, eerder bij de burgers zelf? Is kunst net zoals het smeren van een boterham, iets dat we zelf kunnen doen? En hoe komt dat brood dan op tafel te liggen?

Heeft het beleid van een stad hier invloed op?

De invloed is er sowieso. Is het beleid stimulerend of nihil, het effect is er op de kunsten. Bij mij weekt het ontbreken van een degelijk beleid een extra energie los. Activistisch organiseren kan je het noemen. Doen wat niet voorzien is, tegen de stroom in, provoceren en kijken wat nodig blijkt, al doende. Je kan de burger zelf hiervoor credit geven, die ook wel zelf kan bepalen wat ie wil en dit niet per se via de stadsdiensten hoeft te kanaliseren. Interactie en participatie kunnen ook ontstaan zonder hulp van een beleid, of juist daardoor. Waar willen we de kunsten in plaatsen? In het gereguleerde dat liever alles normaliseert? Willen we de kunsten niet liever vrij laten zijn? De burger mag het zeggen via de verkiezingen. Of niet. De vrijheid moet totaal zijn, controle is immers een te gemakkelijke gewoonte. Een zegje hebben over wat er hoe gemaakt wordt. Een foto gemaakt om credit te nemen van dat wat gefinancierd wordt. Fuck that. Ruggensteun dat wat je niet begrijpt. Los van geld. Zie iemand die zich blootgeeft, erken het. Heb respect voor risico. Wat staat er op het spel? Er ligt een grote opportuniteit bij de kunstscholen, die in de kiem van de ontwikkeling een wens tot zelfstandigheid kunnen prikkelen. Wie speelt immers het spel, wie studeert er af en heeft welke wensen en noden? Wie spreekt de noden uit en hoe organiseert deze generatie zich opnieuw en opnieuw? Er ligt een grote opportuniteit bij de beleidsmakers, die met deze volgende periode een nieuwe energie door de stad kunnen jagen. Afgelopen periode is er geen kunstenraad geweest, geen kritisch orgaan dat beleid afcheckte, hielp scherpstellen… Dit gebeurde al doende, of niet. Is het een wens van de burger en haar vertegenwoordigers om deze stad ergens naar toe te loodsen? Is er een visie voor deze stad? En durft men de consequentie daarvan ook te erkennen en in te investeren? Wat de burger wil. Wil men (de meerderheid) een lege stad, een geautomatiseerde stad die niet opgemerkt, louter geconsumeerd wil? Prima, wat de burger wil. Wil men een bruisende stad, waar men verrast kan worden door culturele rijkheid, een stevige discussie op de hoek van de straat over echte dingen, een mening die tegenover een andere mening tijd nodig heeft en neemt, wat ziet men in die bruis? Een fles cola verliest zijn prik na een tijdje. Zo ook met cultuur die niet vernieuwd wordt. Zo ook met kunst dat niet geïnjecteerd wordt met nieuwe vraagstukken.

Wat zijn de pijnpunten / werkpunten op stedelijk niveau?

Een grote mentale ommezwaai is nodig. Willen we met zijn allen iets bereiken, dan is daar een ander klimaat voor nodig. Andere steun. Andere houding tov het onbekende. Het heeft een dialoog nodig die er nu niet is. Open blad, open houding, zonder agenda. Het loslaten van controle is een gevolg. Beleid is luisteren, opentrekken, formuleren van provocerende onderzoeksvragen,…

Kan je dit illustreren aan de hand van een concreet voorbeeld?

Je start met een reeks samenkomsten, open gesprekken die elk een kapstok krijgen. Je maakt stappen, je publiceert en neemt leiding richting een gedragen reeks experimenten, initiatieven. Je formuleert een inspirerend plan en vraagstuk, voortbouwend op: Welke stad wensen we?

 

Pablo Hanon

The School Hasselt